PCIe (Peripheral Component Interconnect Express), modern bilgisayarların en önemli bileşenlerinden biridir. Yüksek hızlı veri iletimi sağlayan bu bağlantı teknolojisi, grafik kartları, SSD'ler, ağ kartları ve diğer genişletme kartları için kullanılır. Bu yazıda, PCIe'nin ne olduğunu, nasıl çalıştığını, farklı sürümlerini, kullanım alanlarını ve PCI ile PCIe arasındaki farkları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
PCIe Nedir?
PCIe, bilgisayar bileşenleri arasında veri aktarımı yapmak için kullanılan bir bağlantı standardıdır. 2003 yılında tanıtılan PCIe, önceki PCI ve AGP standartlarının yerini almıştır. PCIe'nin temel avantajı, yüksek bant genişliği ve düşük gecikme süresidir.
PCIe Nasıl Çalışır?
PCIe, seri veri iletimi kullanır ve bu sayede yüksek hızlarda veri aktarımı yapabilir. PCIe, lane adı verilen veri yollarından oluşur. Her lane, iki çift sinyal yolu (bir çift veri gönderme, bir çift veri alma) içerir. PCIe bağlantıları, x1, x4, x8 ve x16 gibi farklı lane konfigürasyonlarına sahip olabilir. Bu, her bir bağlantının veri iletim kapasitesini belirler.
PCIe Sürümleri
PCIe'nin farklı sürümleri bulunmaktadır ve her sürüm, önceki sürümlere göre daha yüksek veri iletim hızı sunar. İşte başlıca PCIe sürümleri ve hızları:
PCIe 1.0:2.5 GT/s (Gigatransfers per second)
PCIe 2.0:5 GT/s
PCIe 3.0:8 GT/s
PCIe 4.0: 16 GT/s
PCIe 5.0: 32 GT/s
PCIe 6.0: 64 GT/s (henüz yaygınlaşmamış)
Bu hızlar, veri yollarının sayısına göre (x1, x4, x8, x16) toplam bant genişliğini belirler. Örneğin, PCIe 4.0 x16 bağlantısı, toplamda 256 GB/s veri iletim hızı sunar.
PCIe Kullanım Alanları
PCIe, birçok farklı bileşen için kullanılır. İşte başlıca kullanım alanları:
Grafik Kartları: PCIe, yüksek bant genişliği sayesinde modern grafik kartlarının performansını maksimize eder.
SSD'ler: NVMe SSD'ler, PCIe bağlantısı kullanarak yüksek hızlı veri okuma ve yazma işlemleri gerçekleştirir.
Ağ Kartları: Yüksek hızlı ağ bağlantıları için kullanılan ağ kartları, PCIe üzerinden bağlanır.
Ses Kartları: Gelişmiş ses kartları, PCIe bağlantısı ile düşük gecikme ve yüksek ses kalitesi sunar.
PCIe Yuvaları ve Uyumluluk
Anakartlarda genellikle farklı boyutlarda PCIe yuvaları bulunur. En yaygın olanları x1, x4, x8 ve x16 yuvalarıdır. Bir bileşen, daha büyük bir yuvaya takılabilir, ancak performansı bileşenin desteklediği lane sayısına göre sınırlanır. Örneğin, bir PCIe x4 kartı, x16 yuvasına takılabilir, ancak sadece x4 hızında çalışır.
PCI ve PCIe Arasındaki Farklar
PCI (Peripheral Component Interconnect), PCIe'nin öncüsü olan bir bağlantı standardıdır. İşte PCI ve PCIe arasındaki temel farklar:
1.Veri İletim Yöntemi:: PCI paralel veri iletimi kullanırken, PCIe seri veri iletimi kullanır. Böylece daha yüksek hızlara ulaşabilir.
2.Bant Genişliği: PCI; daha düşük bant genişliğine sahiptir. Maksimum bant genişliği genellikle 133 MB/s civarındadır. PCIe; yüksek bant genişliği sunar. PCIe 4.0 x16 bağlantısı, toplamda 256 GB/s veri iletim hızı sunar.
3. Gecikme: PCIe daha düşük gecikme süresine sahiptir.
4. Yuva Yapısı: PCI sabit genişlikte yuvalara sahiptir. PCIe'de ise farklı konfigürasyonlara sahip yuvalar (x1, x4, x8, x16) bulunur ve daha esnektir.
